[Mohsen Omidvar]

حکیم عمر خیام در نوروز نامه خود مینویسد” فریدون کرد “روزی که ضحاک را اسیر کرد و ایران را از شر او نجات داد مردم آن را جشن گرفتند و این مهم دلیل دیگری بر یکپارچگی آن مردم و جشن دسته جمعی در میان ‌ایرانیان می باشد .

حرکا ت “هه لپه رکی” در چهار نوع مراسم عرفانی مذهبی شادی و عروسی عزا و غم اجرا می شود .اما رقص های فولکلور کردی عبا رتند از :چه پی یا چوپی- سی پی – روینه – گه را نه وهکه که مخصوص شکاک است .
دووپی یی- داغه که ویژه کردستان ترکیه است .گه ریان – پشت پا – فه تاح – فه تا پاشایی- خانه میری -سه جار – شه لان -زه نگی – و چه مه ریواما -هه لپه رکی 
این رقص به صورت دسته جمعی انجام می شود و در دست نفر اول که به عنوان رهبر و پیشوای گروه و نفر آ خر “چوپی “دستمالی است که به جای شمشیر استفاده میشود .و نظم و انظباط گروه را هم بر عهده دارد .امروزه به علت پیشرفت و پیچیدگی در سبک زندگی از دستمال سفید به جای شمشیر و سپر استفاده میشود همان طور که ذکر شد از دستمال سفید بیشتر استفاده می شود که نشانه صلح و آشتی با اقوام دیگر است . چنانکه می بینیم در اکثر پرچم های جهان رنگ سفید وجود دارد .دستمال داشتن رهبر و نفر آخر نشان دهنده برابری بوده و دست همدیگر را گرفتن هم نشانه اتحاد گروه است”ره ش به له ک “یا رقص زن و مرد با هم به معنی مانند برادر و خواهر بودن است .

کوبیدن پا بر زمین به این معنی است که این خاک موطن من است .هورای هنگام مراسم در حین حرکات به منظور ترساندن دشمن است . نشستن در هنگام رقص نشانه تسلیم برای جمع منفور است .یکسری مقا م ها هم وجود دارند که در این مراسم استفاده میشوند .هوره که از نظر لغوی از واژه خور به معنای خورشید گرفته شده مورد استفاده گاتو های زرتشتی و در مراسم راز و نیاز با خداوند بوده است.

از دور که به دسته هه لپه رکی نگاه میکنیم آنرا به صورت یک زنجیره جوش خورده می بینیم .احساس همه افراد در نفر اول ” سرچوپی ” جمع و برجسته میشود . گاهی دیده می شود در بعضی مناطق تیر اندازی می کنند یا با یک خنجردر میدان بازی می کنند . یا فریاد میزنند و یا دستمال قرمز را تکان میدهند که بی شک این همه نشانه بر افراشتن پرچم است.در چه مه ری که در هنگام غم و مرثیه انجام میشود افراد شرکت کننده تفنگ به دست می گیرند و یا خنجر به کمر می بندندعمر و قدمت هه لپه رکی و چه مه ری خیلی زیاد است و مربوط به چند سال قبل و یا مربوط به یک منطقه خاص و یا یک فر د خاص نبوده بلکه مربوط به دوره ای است که تسلط هنری توانسته است آنرا به تمام جامعه کل حاکم کند . در ارتباط با این تسلط هم می توان یک تسلط عمومی مذهبی بر خلق این نوع هه لپه رکی را داشت چون این حرکات هماهنگ و متحد در هه لپه رکی سر بر داشتن به طرف آسمان همه با هم نشانه یک گونه پرستش را به خاطر می آورد .