پَشتو (به پشتو: پښتو) (که به‌صورت‌های پُشتو، پَختو و پُختو نیز تلفظ می‌شود) نام یکی از دو زبان رسمی در افغانستان و از شاخهٔ زبان‌های ایرانیِ شمال‌شرقی است. گویشوران آن قوم پشتون می‌باشند و در افغانستان و پاکستان زندگی می‌کنند. زبان پشتو در نواحی جنوبی و شرقی کشور افغانستان و قسمت شمال‌غربی پاکستان متداول است. گروهی از پشتوزبانان در بلوچستان و معدودی در چیترال و کشمیر زندگی می‌کنند. برخی نیز در کنار مرزهای ایران و افغانستان سکونت دارند. هرچند زبان‌های فارسی و عربی در این زبان نفوذ یافته، پشتو بسیاری از خصوصیات اصیل زبان‌های ایرانی را حفظ کرده و خود لهجه‌های مختلف دارد، مانند وزیری، آفریدی، پیشاوری، قندهاری، غلزه‌ای، بنوچی و غیره. در قانون اساسی جدید افغانستان، هر دو زبان رایج آن کشور، یعنی فارسی دری و پشتو، به‌عنوان زبان‌های رسمیِ ملی پذیرفته شده‌است. تعداد گویشوران زبان پشتو در افغانستان حدود هشت‌میلیون نفر، در پاکستان حدود هفت‌میلیون نفر، و در ایران حدود ۵۰‌هزار نفر برآورد می‌شود.برخی منابع، تعداد گویشوران آن را حتی بین ۴۰ تا ۶۰ میلیون نفر در سراسر جهان تخمین زده‌اند. زبان باستانی ایرانی‌تباری که نیای پشتو بوده، به احتمال زیاد با زبان گاتاهای زرتشت نزدیکی داشته‌است. با گذشت زمان، شاخهٔ زبان‌های هندوآریایی تأثیر عمیقی برروی پشتو گذاشته‌است، اما زبان پشتو درعین‌حال بسیاری از ویژگی‌های اصلی زبان‌های ایرانی‌تبار را در خود حفظ کرده‌است.

آسی یا اوسِتی یا اُسِّتی (به زبان آسی: Ирон ایرُن، یا ирæтты æвзаг ایرَتّی اَوزاگ (به معنی زبان مردم آسی) ) یکی از زبان‌های ایرانی شاخهٔ شرقی است که امروزه در قفقاز در منطقه‌ای میان روسیه و گرجستان صحبت می‌شود. آسی و تاتی تنها زبان‌های ایرانی هستند که به صورت بومی در بخشی از قاره اروپا رایج‌اند. گویندگان این زبان قسمتی در جمهوری اوستیای شمالی-آلانیا و قسمتی در جمهوری گرجستان که ناحیه خودمختار اوستیای جنوبی خوانده می‌شود، سکونت دارند. گویشی که بیشتر جنبه ادبی دارد «ایرونی» است. زبان آسی را دنباله زبان سکائی باستان می‌شمارند. شماره گویشوران به این زبان، در حدود ۷۰۰ هزار نفر است که عمدتاً در آلان سکونت دارند. همچنین شماری از گویشوران زبان آسی در کشور ترکیه بسر می‌برند. زبان آسی وامواژه‌هایی از زبان‌های گرجی و روسی در درون خود دارد.

زبانهای پامیری دسته‌ای از زبانهای ایرانی متعلق به شاخهٔ زبانهای ایرانی شرقی هستند. در دورترین نقاط شمال شرقی جغرافیایی ایران‌زمین، یعنی در ناحیهٔ کوهستانی مجاور پامیر، که اکنون جز دو کشور تاجیکستان و افغانستان و قسمتی در آن سوی مرز این کشورها با چین است، گویش‌های متعدد ایرانی به نام زبان‌های پامیری هنوز بر جا مانده‌است.

زبان پشه‌ای یکی از زبان‌های گروه داردی از زیرشاخه هندوآریایی شاخه هندوایرانی خانواده زبان‌های هندواروپایی است که در بخش‌هایی از افغانستان به آن سخن می‌گویند. سخنوران این زبان بیشتر در ولایت‌های لغمان و ننگرهار که ولایاتی پشتون‌نشین هستند، متمرکز شده‌اند. بسیاری از پشه‌ای ها خود را پشتون‌هایی می‌دانند که به یک زبان خاص سخن می‌گویند و اکثراً به پشتو و فارسی نیز مسلطند. به دلیل همسایگی، زبان پشه‌ای از زبان‌های فارسی و پشتو تاثیر زیادی پذیرفته است.

یغنابی یا سغدی نو (Neo-Sogdian) زبانی ایرانی است که اقلیتی از سکنه دره یغناب در سرزمین تاجیکستان میان کوه‌های زرافشان و حصار، بدان سخن می‌رانند. این زبان بازمانده زبان سغدی قدیم است. زبان یغنابی از زبانهای ایرانی شاخه شمال شرقی ست و با زبانهای آسی و پشتو و زبان‌های پامیری نزدیکی‌هایی دارد. این زبان به لحاظ قدمت و ملاحظات زبانشناختی بااهمیت می‌باشد. هم اکنون زبان یغنابی با همان الفبای تاجیکی که نوع تغییر یافته سیریلیک است، نوشته می‌شود.